Tekst: Berry Overvelde
Uit: KIJK Geschiedenis
Suske en Wiske en het raadsel Rikki
Suske en Wiske, de succesvolste strip van de Lage Landen, maakte tachtig jaar geleden zijn debuut met De avonturen van Rikki en Wiske. Inderdaad, Rikki en Wiske: Suske kwam pas in het volgende verhaal kijken. Wat is er gebeurd met Rikki, de held van het eerste verhaal?
De Duitse troepen hebben eind 1944 amper hun hielen gelicht na de bevrijding van Vlaanderen, of de eerste ‘vrije’ kranten verschijnen weer. Meteen barst er een strijd los om de gunst van de lezer. Daarbij kunnen dagbladen meerdere wapens inzetten: onafhankelijke journalistiek bijvoorbeeld, iets dat onmogelijk was tijdens de oorlog. Een duidelijke signatuur helpt ook – daarmee bind je bijvoorbeeld het katholieke publiek aan je krant, of juist het socialistische. Maar minstens zo belangrijk voor veel krantenlezers: een goede strip.
De Nieuwe Standaard maakt een plekje vrij voor een jonge, nog onbekende Antwerpse tekenaar – Willy Vandersteen – met een strip die nog niemand kent – De avonturen van Rikki en Wiske. Op 30 maart 1945 verschijnt de eerste aflevering. Het wordt een ongekend succes. Maar dan vooral voor Vandersteen en Wiske, want van Rikki verdwijnt nog datzelfde jaar door de achterdeur, om plaats te maken voor een ander personage: Suske. Hoe zit dat?
Wiske en haar broer op avontuur in Chocowakije
Het eerste plaatje van het eerste avontuur laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Rikki, een begenadigd bokser, is de grote held in deze strip. Afgebeeld is een krantenpagina, met een bericht over Rikki’s recentste bokszege. “Na zijn schitterende overwinning vertrekt onze kampioen naar zijn buitenverblijf in de Kempen. Naar hij onzen reporter mededeelde zal hij aldaar zijn training hervatten voor zijn a.s. match te Praak tegen Bukovin, kampioen van Chocowakije. Zijn tante Sidonie en Wiske, zijn zusje, zullen hem vergezellen.”
In het avontuur dat volgt, ontmoet Rikki de Kempense ingenieur Wargaren (professor Barabas verschijnt net als Suske pas in het tweede verhaal ten tonele; Lambik en Jerom nog later). Die heeft een splinternieuw superwapen bedacht, de rakettank, waarmee oorlogen sneller beëindigd kunnen worden. Maar de plannen worden gestolen door een Chocowaakse spion, en daar bouwen ze al snel een werkend model. Aangezien Rikki toch naar Chocowakije moet voor zijn volgende bokspartij, verovert hij de rakettank terug – weliswaar samen met Wiske en Sidonia – en rijdt ermee naar België. Daar worden ze als helden onthaald. In Vandersteens woorden: “Te Antwerpen defileert de feestelijk getooide rakettank door de straten, geestdriftig door een dichte menigte toegejuicht.”
De stripreeks is direct een groot succes. Een spannend verhaal, inclusief komische noot en een flink Vlaams sausje – de lezers van De Nieuwe Standaard smullen ervan. Dus mag Vandersteen nog een verhaal maken. De eerste aflevering daarvan verschijnt al op 19 december 1945, slechts vier dagen na het slot van de vorige reeks. En al op het eerste plaatje van dit tweede avontuur wordt held Rikki de laan uitgestuurd.
Waarom nam Vandersteen afscheid van Rikki?
“U vraagt zich misschien af waarom Rikki het op een loopen zet, nu we met een nieuwe reeks avonturen beginnen”, opent het tweede verhaal, terwijl we de boksheld uit beeld zien rennen. “Wel, hij moet gaan aanschuiven voor een schoenbon, en we hebben hem dus moeten vervangen door Suske”, schrijft Vandersteen. (Kort na de oorlog was er een tekort aan van alles en nog wat, waaronder schoenen – daarom waren die ‘op de bon’.) Hierna rept Vandersteen met geen woord meer over Rikki.
Vanwaar deze drastische ingreep? Het was om te beginnen nooit zijn bedoeling geweest om een strip te maken die ‘Rikki en Wiske’ heette. Maar zijn bemoeizuchtige uitgever Wim Goderis zou die naam, zonder Vandersteens medeweten, vlak voor publicatie hebben aangepast. Tenminste, dat zou de tekenaar later zelf meermaals beweren.
“Maar met zijn verhalen weet je niet altijd zeker of ze op waarheid gestoeld zijn of for the sake of argument zijn aangedikt”, reageert Suske en Wiske-kenner Koen Maas, onder meer maker van De Perfecte Podcast. Misschien had de tekenaar zelf voorkeur voor een andere naam, maar wilde Goderis liever ‘Rikki en Wiske’ – en ging Vandersteen daarin mee. Voor de goede orde: Vandersteen had de naam Rikki wél zelf bedacht en ook serieus overwogen, bleek in 1996.
Hoe dat precies zit, en waarom Rikki dan wel de laan uit werd gestuurd ten faveure van Suske, lees je in de rest van het artikel. Je vindt het in editie 3/2025 van KIJK Geschiedenis. Online lezen kan via Mijn Magazines, de papieren editie bestellen kan hier.